ช่วงเทศกาลวันสงกรานต์ กิจกรรมหลักที่ขาดไม่ได้คือการรวมกลุ่มสาดน้ำคลายร้อน ส่วนกิจกรรมทำบุญในครอบครัว สรงน้ำพระพุทธรูป และไหว้ผู้สูงอายุเพื่อความเป็นสิริมงคลให้กับชีวิต ตามประเพณีวัฒนธรรมที่สืบสานมาแต่โบราณ เห็นจะเป็นกิจกรรมรองลงมาในยุคสมัยนี้
มหาวิทยาลัยขอนแก่นในฐานะขุมปัญญาทางศิลปวัฒนธรรมแห่งอีสาน จึงมีแนวนโยบายอนุรักษ์ฟื้นฟูประเพณีไทยแบบดั้งเดิมไม่ให้สูญสิ้นไปจากลูกหลาน ด้วยเห็นว่าประเพณีที่ไม่ถูกสืบสานต่อจะสูญสลายไปตามกาลเวลาในที่สุด ฉะนั้นมหาวิทยาลัยขอนแก่นจึงเลือกฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมประเพณีไทย ภายใต้แนวคิด ไม่หลงของเก่าไม่เมาของใหม่ โดยเฉพาะการพลิกหน้าประวัติศาสตร์สร้างภาพลักษณ์งานสงกรานต์ภายในมหาวิทยาลัยจากงานรื่นเริงที่เน้นย้ำความสนุกสนาน กลายเป็นประเพณีที่เน้นความสงบ ศักดิ์สิทธิ์ ศรัทธา ภายใต้ชื่องาน บุญเดือนห้า แห่พระพุทธบูชา สมมาอาวุโส โดยกำหนดจัดขึ้นในวันศุกร์ที่ 8 เมษายน 2559 เวลา 15.00 น. ณ อาคารพุทธศิลป์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
รองศาสตราจารย์ ดร. นิยม วงศ์พงษ์คำ รองอธิการบดีฝ่ายศิลปวัฒนธรรมและชุมชนสัมพันธ์ กล่าวว่า การจัดงานบุญเดือนห้า แห่พระพุทธบูชา สมมาอาวุโส ครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออนุรักษ์ประเพณีวัฒนธรรมไทยให้สืบทอดสู่คนรุ่นใหม่ โดยที่เยาวชนไม่หลงประเด็นว่างานสงกรานต์คือเทศกาลรื่นเริงและใช้น้ำจำนวนมาก โดยเฉพาะในยามที่เมืองไทยกำลังประสบปัญหาภัยแล้ง คงเป็นภาพไม่น่าดูนักหากเกษตรกรชาวไทยงดทำนาปรังเพราะวิกฤติภัยแล้งในขณะที่อีกมุมหนึ่งกลับเล่นสาดน้ำเกินความจำเป็น ทั้งที่ความจริง หัวใจหลักของประเพณีสงกรานต์คือความสงบ ศักดิ์สิทธิ์ ศรัทธา ผ่านกิจกรรมทำบุญตักบาตร ก่อพระเจดีย์ทราย (ก่อประทาย) สรงน้ำพระพุทธรูปประจำหมู่บ้านทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา และรดน้ำดำหัวสมมาอาวุโส เพื่อแสดงความเคารพกตัญญูและเป็นสิริมงคลต่อชีวิต กิจกรรมเหล่านี้ไม่จำเป็นต้องใช้น้ำเป็นถังอย่างที่เข้าใจผิดกันในยุคสมัยนี้
“ประเพณีสงกรานต์ในยุคปัจจุบันหลายคนมีภาพจำว่าเป็นกิจกรรมรื่นเริงและใช้น้ำเป็นถังๆ ซึ่งหากย้อนไปศึกษาประเพณีสงกรานต์ดั้งเดิมนั้น เราไม่จำเป็นต้องใช้น้ำจำนวนมากเลย เพียงใช้น้ำสะอาดรดไปที่ฝ่ามือผู้อาวุโสก็เพียงพอแล้ว มหาวิทยาลัยขอนแก่นจึงอยากชักชวนกลับเข้าสู่ประเพณีเดิมที่เราเคยมี ในแบบสงบ ประหยัด เรียบง่าย ศรัทธา กตัญญูรู้คุณ ผู้อาวุโส ร่วมกันสร้างภาพที่งดงามใหม่อีกครั้ง” รองศาสตราจารย์ ดร. นิยม กล่าว
งานบุญเดือนห้า แห่พระพุทธบูชา สมมาอาวุโส เน้นพิธีกรรมเรียบง่าย มีกิจกรรมประกวดขบวนแห่พระพุทธรูปประจำแต่ละคณะ ประกวดนางผู้ดีหลวงแต่ละคณะ และชมขบวนแห่นางสังขาร โดยภายในขบวนแห่ไม่อนุญาตให้ใช้รถที่ใช้น้ำมันเพื่อลดมลภาวะ โดยจะเริ่มตั้งขบวนแห่ ณ ศูนย์ประชุมอเนกประสงค์กาญจนาภิเษก เวลา 15.00 น. เคลื่อนขบวนไปยัง อาคารพุทธศิลป์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จากนั้นมีกิจกรรมประกวดก่อเจดีย์ทราย (ตบประทาย) สรงน้ำพระพุทธรูป สักการะพระบรมสารีริกธาตุ ขบวนแห่พระประจำคณะและนางสังขาน และรดน้ำผู้อาวุโสประจำมหาวิทยาลัย แน่นอนว่ายังคงมีน้ำเป็นส่วนประกอบ แต่เน้นการประพรม ไม่เน้นการสาด การแต่งกายด้วยชุดผ้าไทย มีบริการให้ยืมผ้าซิ่นและผ้าโสร่งฟรี นอกจากนี้ยังมีการแสดงหมอลำกลอน เชื่อว่าจะมีนักศึกษา บุคลากร และประชาชนชาวขอนแก่น เข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการปลุกภาพจำในในอดีตให้ปรากฏในรั้วมอดินแดงแห่งนี้อย่างงดงามอีกครั้ง